مـــرحبــا بــــك فـــي
سه‌رۆك نوجه‌یفی‌ ته‌قینه‌وه‌كانی‌ به‌غداو پارێزگاكانی‌ تر رسوا ده‌كات   *     سه‌رۆك نوجه‌یفی‌ سه‌باره‌ت به‌ باری‌ ئاسایش وره‌وشی‌ سیاسی عیراق په‌یوه‌ندی‌ به‌ مالكی‌ وبارزانییه‌وه‌ ده‌كات   *     دكتۆر ئه‌لسوهێل پیرۆزبایی‌ جه‌ژنی‌ ره‌مه‌زان له‌ گه‌لی‌ عیراق و ته‌واوی‌ موسڵمانان ده‌كات   *     به‌رێز عارف ته‌یفور بیرۆزبایی‌ له‌ كوردو ته‌واوی‌ گه‌لی‌ عیراق ده‌كات   *     سه‌رۆك نوجه‌یفی‌ بیرۆزبایی‌ جه‌ژنی‌ ره‌مه‌زان له‌گه‌لی‌ عیراق وته‌واوی‌ موسڵمانان ده‌كات   *       

بەندى یەکەم

بنەما گشتیەکان


مادەى (1)
          کۆمارى عێراق دەوڵەتێکى فیدڕاڵى یەکگرتووى سەربەخۆى خاوەن سەروەریە، ڕژێمى حوکمڕانى تێیدا کۆمارى نوێنەرایەتى (پەرلەمانى) دیموکراسیە، ئەم دەستورەش یەکپارچەیى عێراق دەپارێزێت.


مادەى (2)
یەکەم: ئیسلام ئایینى فەرمى دەوڵەتە و سەرچاوەى سەرەکی یاسادانانە:
         ‌ڕ-         نابێت یاسایەک دابنرێت لەگەڵ حوکمە جێگیرەکانى ئیسلام ناتەبا بێت.
    ‌ب-  نابێت یاسایەک دابنرێت لەگەڵ بنەما دیموکراسیەکان ناتەبا بێت.
        ‌ج-       نابێت یاسایەک دابنرێـت کە ناکۆک وناتەبا بێت لەگەڵ ئەو ماف و ئازادیە بنەڕەتیانەى کە لەم دەستورەدا هاتوون.


دووەم: ئەم دەستورە ناسنامەى ئیسلامى زۆرینەى گەلى عێراق دەپارێزێت، هەروەها تەواوى مافە ئاینیەکانى سەرجەم تاکەکان دەپارێزێت لەڕووى ئازادى بیروباوەڕو مومارەسەى ئاینیەوە.


مادەى (3)
          عێراق وڵاتێکە لە نەتەوەو ئایین و ئاینزاى جیاجیا پێکهاتووە، و ئەندامی دامەزرێنەرو کاریگەرە لە کۆمەڵەى وڵاتانى عەرەبى و پابەندە بە پەیماننامەکانى و بەشێکە لە جیهانى ئیسلامى.


مادەى (4)
یەکەم: زمانى عەرەبىو کوردى دوو زمانى فەرمین لە عێراقدا، مافى سەرجەم عێراقیەکان پارێزراوە لە فێرکردنى ڕۆڵەکانیان بە زمانى دایکیان وەک تورکمانى و سریانى لە دەزگاکانى فێرکردنى دەوڵەتدا بە پێى یاسا پەروەردەییەکان، یان بە هەر زمانێکى دیکە لە دەزگاکانى فێرکردنى تایبەتدا.
دووەم: سنوورى دەستەواژەى زمانى فەرمى دیاریدەکرێت، چۆنیەتى جێبەجێکردنى حوکمى ئەم مادەیەش بە یاسا ئەم خاڵانە دەگرێتەوە:
         ‌ڕ-         دەرکردنى ڕۆژنامەى فەرمى بە هەردوو زمان.
  ‌ب-     قسەکردن و وتووێژو دەربڕین لە بوارە فەرمیەکاندا بەهەریەک لە دوو زمانەکە وەک ئەنجومەنى نوێنەران و ئەنجومەنى وەزیران و دادگاکان و کۆنگرە فەرمیەکان.
        ‌ج-       داننان بە بەڵگەنامە فەرمیەکان و ئاڵوگۆڕکردنى نامەو دەرکردنى بەڵگەنامە فەرمیەکان بە هەردوو زمان.
        ‌د-        کردنەوەى قوتابخانە بە هەردوو زمانەکە بە پێى یاسا پەروەردەییەکان.
        ‌ه-        هەر بوارێکى دیکە کە بنەماى یەکسانى بیگرێتەوە، وەک پارە و پەساپۆرت و پوول.
سێیەم: دامو دەزگا فیدرالی فەرمیەکان لە هەرێمى کوردستان هەردوو زمانەکە بەکاردەهێنن.
چوارەم: زمانى تورکمانى و سیریانى دوو زمانى فەرمی ترن لەو یەکە ئیداریانەدا کە تیایدا زۆرینەى دانیشتوان پێکدەهێنن.
پێنجەم: هەر هەرێم و پارێزگایەک مافى ئەوەى هەیە زمانێکى ناوخۆیى دیکە بکاتە زمانى فەرمى ئەگەر زۆرینەى دانیشتوانەکەى لە ڕاپرسیەکى گشتیدا بڕیاریان لەسەردا.


مادەى (5)
          سەروەرى بۆ یاسایە، گەلیش سەرچاوەى دەسەڵات و شەرعیبوونیەتى، کە بە هۆى دەنگدانى ڕاستەوخۆو نهێنیەوە لە ڕێى دامو دەزگا دەستووریەکانەوە ئەنجامى دەدات.


مادەى (6)
ئاڵوگۆڕى دەسەڵات ئاشتیانەو لە ڕێى ئەو میکانیزمە دیموکراسیانەوە دەبێََـت کە لەم دەستوورەدا ئاماژەیان پێکراوە.


مادەى (7)
یەکەم: ڕێگەنادرآ بەهیچ هێزێک ڕەگەزپەرستى یان تیرۆر یان تەکفیر یان پاکسازى نەژادى بکاتە بەرنامەى خۆى یان هانى ئەو کارانە بدات یا ڕێیان بۆخۆش بکات یاخود بانگەشەیان بۆ بکات و پاساویان بۆ بهێنێتەوە، بە تایبەت پارتى بەعسى سەددامى لە عێراقدا، لە ژێر هەر ناوێکدا بێت، ڕێگەش نادرێت لە ژێر ناوى فرەیى سیاسى جێى ببێتەوە، ئەمەش بە یاسا ڕێکدەخرێت.
دووەم: دەوڵەت پابەند دەبێت بە دژایەتیکردنى تیرۆر بە هەموو شێوەکانیەوەو کار دەکات بۆ پاراستنى خاکەکەى لەوەى ببێتە بارەگاو شوێنى تێپەربوون و گۆڕەپانى چالاکیى تیرۆریستان.


مادەى (8)
          عێراق ڕەچاوى بنەماى دراوسێیەتى دەکات و پابەند دەبێت بە دەستوەرنەدانە کاروبارى ناوخۆى وڵاتانى دیکەوە، کاریش دەکات بۆ چارەسەرکردنى کێشەکان بە هۆکارى ئاشتیانە، پەیوەندیەکان لەسەر بنەماى بەرژەوەندى هاوبەش و مامەڵەى هاوتا دادەمەزرێنآو، ڕێز لە پابەندبوونە نێودەوڵەتیەکان دەگرێت.


مادەى (9)
یەکەم:
    ‌ڕ-    هێزە چەکدارەکانى عێراق و دەزگاکانى ئاسایش لە پێکهاتەکانى گەلى عێراق پێکدێت بە ڕەچاوکردنى هاوسەنگىو ڕێژەى نوێنەرایەتیکردنیان بەبێ جیاوازى یا دوورخستنەوەى هیچ لایەک و لە ژێر رکێفى دەسەڵاتى مەدەنیدا دەبێت و بەرگرى لە عێراق دەکات و نابێتە دەزگایەک بۆ داپڵۆسینى گەلى عێراق و دەست وەرناداتە کاروبارى سیاسیەوەو ڕۆڵى نابێت لە ئاڵوگۆڕى دەسەڵاتدا.
    ‌ب-        قەدەغەیە میلیشیاى سەربازى دروست بکرێت لە دەرەوەى هێزە چەکدارەکاندا.
   ‌ج-   نابێت هێزە چەکدارەکانى عێراق و ئەوانەى لەو بوارەدا کار دەکەن بەو سەربازانەشەوە کە لە وەزارەتى بەرگرین یان کارمەندانى هەر فەرمانگەو ڕێکخراوێکى سەر بەو مەیدانەن، لە هەڵبژاردنەکاندا خۆیان بپاڵێون بۆ وەرگرتنى پۆستى سیاسی، وە نابێت هەڵمەتى هەڵبژاردن ئەنجام بدەن لەبەرژەوەندى پالێوراوان، هەروەها نابێت بەشدارى بکەن لە هەر کارێکى دیکەدا کە وەزارەتى بەرگرى قەدەغەى بکات، ئەو کەسانە نابێت هەستن بەو کارانە بە ناوى کەسایەتى خۆیان یان پۆستەکەیانەوە بێت، بە بآ ئەوەى مافى دەنگدانیان بفەوتێت.
    ‌د-   دەزگاى هەواڵگرى نیشتمانى عێراق هەڵدەستآ بە کۆکردنەوەى زانیارى و هەڵسەنگاندنى ئەو هەڕەشانەى کە ڕووبەڕووى ئاسایشى نیشتمانى دەبنەوە بە ڕاوێژکردن لەگەڵ حکومەتى عێراقدا. هەروەها دەزگاکە لە ژێر دەسەڵاتى مەدەنىو چاودێرى دەسەڵاتى یاساداناندا دەبێت و بە پێى یاساو بنەما دانپێدانراوەکانى مافى مرۆڤ کاردەکات.
   ‌ه-   حکومەتى عێراق ڕێز لەو پابەندبوونە نێوەدەڵەتیانە دەگرێت کە تایبەتن  بە نەهێشتن و بڵاوبوونەوەو گەشەکردن و بەرهەمهێنان و بەکارهێنانى چەکى ناوکىو کیمیاوىو بایەلۆژىو جێبەجێیان دەکات و ڕێگا لەهەر هەنگاوێک دەگرێت کە پەیوەندى بە گەشەدان و دروستکردن و بەرهەمهێنان و بەکارهێنانیانەوە هەیە وەک ئامادەسازىو کەرەسەو تەکنۆلۆجیاو سیستەمى پەیوەندیکردن.


دووەم: خزمەتى ئاڵا بە یاسا ڕێک دەخرێت.


مادەى (10)
          شوێنە پیرۆزو ئاینیەکان لە عێراقدا قەوارەى ئاینىو شارستانین، دەوڵەتیش پابەندە بە ڕێزگرتنیان و مسۆگەرکردنى ئەنجامدانى دروشمەکان تێیاندا بە ئازادى.


مادەى (11)
          بەغدا پایتەختى کۆمارى عێراقە.


مادەى (12)
یەکەم: ئاڵاو دروشم و سروودى نیشتمانى بە یاسا ڕێک دەخرێت بەمەرجێک ئاماژە بە پێکهێنەرەکانى گەلى عێراق بکەن.
دووەم: مەدالیاو پشووە فەرمىو بۆنە ئایینىو نیشتمانیەکان و ڕۆژژمێرى فەرمى بە یاسا ڕێکدەخرێن.


مادەى (13)
یەکەم: ئەم دەستورە بە یاساى باڵاو هەرە بەرز دادەنرێت لە عێراقداو،  پێویستە لە هەموو شوێنێکى عێراقدا پابەندبن پێوەى بە بێ جیاوازى.
دووەم: نابێت یاسایەک دابنرێت پێچەوانەى ئەم دەستورە بێت.










 
 
 
 
POWERED BY ENG.A.K.ALSAADI